World Lung Cancer Day 2025: એવું માનવામાં આવતું હતું કે ફેફસાંનું કેન્સર વૃદ્ધોનો રોગ છે, ખાસ કરીને જેઓ ધૂમ્રપાન કરે છે. પરંતુ છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં યુવાનોમાં પણ આ સમસ્યા ઝડપથી વધી રહી છે (Lung Cancer in Young Adults). તાજેતરના એક અભ્યાસમાં એ પણ બહાર આવ્યું છે કે હવે ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓમાં પણ ફેફસાંના કેન્સરના કેસ ઝડપથી વધી રહ્યા છે.
આ સ્થિતિમાં પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે યુવાનોમાં ફેફસાના કેન્સરના કેસ કેમ વધી રહ્યા છે? આપણે તેને કેવી રીતે ઓળખી શકીએ (યુવાનોમાં ફેફસાના કેન્સરના લક્ષણો) અને નિવારણ માટે આપણે કઈ બાબતો ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂર છે. ચાલો આ પ્રશ્નોના જવાબ ડૉ. સાથે આપીએ. ગોપાલ શર્મા (પ્રિન્સિપલ ડિરેક્ટર મેડિકલ ઓન્કોલોજી, મેક્સ સુપર સ્પેશિયાલિટી હોસ્પિટલ, વૈશાલી) પાસેથી જાણો.
યુવાનોમાં ફેફસાના કેન્સરમાં વધારો થવાના કારણો
આનુવંશિક પરિવર્તનો
કેટલાક યુવાનોમાં EGFR, ALK, ROS1 જેવા જનીન પરિવર્તનો હોય છે, જે ફેફસાના કેન્સરનું કારણ બને છે. આ પરિવર્તનો ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓમાં પણ થઈ શકે છે.
પ્રદૂષણ અને વાતાવરણની અસરો
વાયુ પ્રદૂષણ - PM2.5 અને અન્ય હાનિકારક કણો ફેફસાંને નુકસાન પહોંચાડે છે.
પેસિવ સ્મોકિંગ (સેકન્ડ હેન્ડ સ્મોક) - જો તમારી આસપાસ કોઈ ધૂમ્રપાન કરે છે, તો આ ધુમાડો પણ ખતરનાક બની શકે છે.
રેડોન ગેસ: કેટલાક વિસ્તારોમાં જમીનમાંથી નીકળતો આ ગેસ ફેફસાના કેન્સરનું કારણ બની શકે છે.
ખરાબ જીવનશૈલી
તમાકુ અને ગુટખા - ધૂમ્રપાન ન કરનારાઓ પણ પાન મસાલા, ગુટખા અથવા ઈ-સિગારેટથી પ્રભાવિત થઈ શકે છે.
બિનઆરોગ્યપ્રદ આહાર - પ્રોસેસ્ડ ફૂડ અને શરીરમાં પોષક તત્વોનો અભાવ પણ રોગો સામે લડવાની ક્ષમતા ઘટાડે છે.
પહેલાથી અસ્તિત્વમાં રહેલા ફેફસાના રોગો
અસ્થમા, ટીબી અથવા ફેફસાના અન્ય રોગોથી પીડાતા લોકોને ફેફસાના કેન્સરનું જોખમ વધી શકે છે.
ફેફસાના કેન્સરના લક્ષણો શું છે?
યુવાનોમાં ફેફસાના કેન્સરના લક્ષણોને સામાન્ય શરદી અને ખાંસી સમજીને ઘણીવાર અવગણવામાં આવે છે. પરંતુ જો કેટલાક લક્ષણો લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહે, તો તાત્કાલિક ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો-
- સતત ઉધરસ (૩ અઠવાડિયાથી વધુ)
- લોહી નીકળવું
- શ્વાસ લેવામાં તકલીફ અથવા ઘરઘરાટી
- છાતીમાં દુખાવો અથવા ભારેપણું
- અચાનક વજન ઘટાડવું અને થાક લાગવો
- અવાજમાં ફેરફાર અથવા કર્કશતા
- વારંવાર ન્યુમોનિયા અથવા બ્રોન્કાઇટિસ
શું યુવાનોમાં ફેફસાનું કેન્સર અલગ છે?
યુવાનોમાં ફેફસાનું કેન્સર ઘણીવાર એડવાન્સ સ્ટેજમાં જ જોવા મળે છે કારણ કે શરૂઆતના લક્ષણોને ગંભીરતાથી લેવામાં આવતા નથી. જોકે, આનુવંશિક પરિવર્તન ધરાવતા દર્દીઓને લક્ષિત ઉપચાર અથવા ઇમ્યુનોથેરાપીથી વધુ સારા પરિણામો મળી શકે છે.
ઉપાયો
- ધૂમ્રપાન ન કરો - સિગારેટ અને તમાકુથી દૂર રહો.
- પ્રદૂષણથી રક્ષણ - N95 માસ્ક પહેરો અને ઘરની અંદર એર પ્યુરિફાયરનો ઉપયોગ કરો.
- રેડોન ગેસ ટેસ્ટ - જો તમે ગ્રાઉન્ડ ફ્લોર પર રહો છો, તો ઘરમાં રેડોન ટેસ્ટ કરાવો.
- કેન્સર સ્ક્રીનીંગ- જો પરિવારમાં કેન્સરનો ઇતિહાસ હોય, તો સ્ક્રીનીંગ કરાવો.
- સ્વસ્થ આહાર અને કસરત - એન્ટીઑકિસડન્ટોથી ભરપૂર ફળો અને શાકભાજી ખાવાથી અને નિયમિત કસરત કરવાથી ફેફસાં સ્વસ્થ રહે છે.