Saunf Benefits: ઉનાળાની ઋતુમાં યુરિન સંબંધિત સમસ્યાઓ જેમ કે યુરિન કરતી વખતે બળતરા થવી, વારંવાર યુરિન થવો, વચ્ચે-વચ્ચે યુરિન થવો કે યુરિનમાં ચેપ લાગવો, આ બધી સમસ્યાઓ આજકાલ સામાન્ય બની રહી છે. આ સમસ્યાઓ વ્યક્તિના દિનચર્યા પર ખરાબ અસર કરે છે અને જો સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો આ સમસ્યાઓ ગંભીર સ્વરૂપ પણ લઈ શકે છે. બદલાતી જીવનશૈલી, ઓછું પાણી પીવું, વધુ મસાલેદાર ખોરાક, ચેપ અને શરીરમાં પિત્ત કે વાત દોષ વધવો આના મુખ્ય કારણો માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં, આયુર્વેદમાં કેટલાક આવા ઘરેલું અને કુદરતી ઉપાયોનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, જે કોઈપણ આડઅસર વિના આ સમસ્યાઓથી રાહત મેળવવામાં મદદ કરી શકે છે. આમાંથી એક વરિયાળીનો ઉપયોગ છે.
રસોડામાં સામાન્ય રીતે વપરાતી વરિયાળી માત્ર ખોરાકનો સ્વાદ જ નહીં, પણ તેને આયુર્વેદમાં ઔષધીય વનસ્પતિ પણ માનવામાં આવે છે. આ લેખમાં, રામહંસ ચેરિટેબલ હોસ્પિટલના આયુર્વેદિક ડૉક્ટર શ્રેય શર્મા પાસેથી જાણો, યુરિન કરવામાં મુશ્કેલી પડે તો શું કરવું?
યુરિન સંબંધિત સમસ્યાઓમાં વરિયાળીના ફાયદા
આયુર્વેદિક ડૉક્ટર શ્રેય શર્મા સમજાવે છે કે આયુર્વેદમાં વરિયાળીને મધુર રસ અને શીતવીર્ય દવા તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આનો અર્થ એ છે કે તેનો સ્વાદ મીઠો હોય છે અને તે શરીરમાં ઠંડક લાવવાનું કામ કરે છે (Is fennel cooling or warming). ચરક સંહિતા અને ભાવપ્રકાશ નિઘંટુ જેવા આયુર્વેદિક ગ્રંથોમાં તેને દીપનીય (પાચન સુધારે છે), મૂત્રવર્ધક પદાર્થ અને ઠંડક આપતી દવા તરીકે વર્ણવવામાં આવી છે. વરિયાળીનું સેવન યુરિનની નળીઓને સાફ કરે છે, સોજો ઘટાડે છે અને પિત્ત દોષને સંતુલિત કરે છે, જે યુરિનના રોગોમાં રાહત આપે છે. આ સાથે, તે શરીરમાં પાણીનું સંતુલન પણ જાળવી રાખે છે.
યુરિનની નળીઓનો વિસ્તાર ચેપ (UTI)થી રાહત
વરિયાળીમાં રહેલા ગુણધર્મો અને એન્ટીબેક્ટેરિયલ તત્વો બેક્ટેરિયાથી થતા યુરિનના ચેપ એટલે કે યુરિન ઈન્ફેક્શનની સારવારમાં મદદ કરે છે. ખાસ કરીને સ્ત્રીઓમાં વારંવાર થતા યુટીઆઈમાં ઉપયોગી થાય છે.
બળતરા અને દુખાવામાં રાહત
ઉનાળામાં અથવા મસાલેદાર ખોરાકને કારણે ડાયસુરિયા અને દુખાવો સામાન્ય છે. વરિયાળીના ઠંડકના ગુણધર્મો આ બળતરાને શાંત કરે છે અને યુરિનની નળીઓને ઠંડક આપે છે.
યુરિનનું પ્રમાણ વધારવું
આયુર્વેદ અનુસાર, જ્યારે યુરિન ઓછી માત્રામાં ઉત્પન્ન થાય છે અથવા અપૂર્ણ હોય છે, ત્યારે શરીરમાં ઝેરી તત્વો એકઠા થવા લાગે છે. વરિયાળી કુદરતી મૂત્રવર્ધક પદાર્થ તરીકે કામ કરે છે અને યુરિનનું પ્રમાણ વધારે છે (Is fennel good for urine) શરીરને ડિટોક્સ કરે છે.
પેટનું ફૂલવું અને પાણી જાળવી રાખવામાં ફાયદાકારક
ઘણી વખત શરીરમાં સોજો આવવો અથવા પગમાં પાણી જમા થવું એ યુરિનની વ્યવસ્થા નબળી પડવાની નિશાની છે. વરિયાળીમાં રહેલા મૂત્રવર્ધક ગુણધર્મો આમાં મદદ કરે છે.
વરિયાળીનું સેવન કેવી રીતે કરવું
વરિયાળીનું પાણી
રાત્રે એક ગ્લાસ પાણીમાં એક ચમચી વરિયાળી પલાળી રાખો અને સવારે તેને ગાળીને ખાલી પેટ પીવો. તે યુરિનની નળીઓને સાફ કરે છે અને ચેપને દૂર રાખવામાં મદદ કરી શકે છે.
વરિયાળી-ધાણાનો ઉકાળો
વરિયાળી અને સૂકા ધાણા સમાન માત્રામાં લો, તેને પાણીમાં ઉકાળો અને ગાળી લો. આ ઉકાળો દિવસમાં બે વાર પીવો. આ મિશ્રણ પિત્તને શાંત કરે છે અને પેશાબમાં બળતરા ઘટાડે છે.
વરિયાળી પાવડર
સૂકી વરિયાળીને પીસીને પાવડર બનાવો. આ પાવડરનો અડધો ચમચી દિવસમાં બે વાર નવશેકા પાણી સાથે લેવાથી પાચનક્રિયા સુધરે છે અને યુરિનની નળી પણ સ્વસ્થ રહે છે.
લીંબુ-વરિયાળી પાણી
ઉનાળામાં, વરિયાળીનું પાણી બનાવો અને તેમાં થોડું લીંબુ અને મધ ઉમેરો. તે શરીરને ઠંડક આપે છે અને ડિહાઇડ્રેશન અટકાવે છે, જે યુરિનની સમસ્યાઓનું મુખ્ય કારણ છે.
નિષ્કર્ષ
વરિયાળીના બીજ માત્ર સ્વાદિષ્ટ જ નથી પણ સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ખૂબ જ ફાયદાકારક છે. ખાસ કરીને યુરિનની વિકૃતિઓમાં, વરિયાળીનો નિયમિત અને યોગ્ય ઉપયોગ શરીરને કુદરતી રીતે સંતુલિત કરવામાં મદદ કરે છે. તે માત્ર યુરિનની નળીઓને સ્વચ્છ રાખે છે, પરંતુ પાચન અને હોર્મોન સંતુલનમાં પણ મદદ કરે છે.
યુરિન મુક્ત રીતે ન આવે તો શું કરવું?
જો યુરિન મુક્ત રીતે બહાર ન આવી રહ્યો હોય, તો તે શરીરમાં વાત અથવા પિત્ત દોષના અસંતુલનનો સંકેત હોઈ શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, સૌ પ્રથમ પૂરતું પાણી પીવો. આયુર્વેદમાં, વરિયાળી, ધાણા અને ગોળનું સેવન ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે. 1 ચમચી વરિયાળી અને ધાણાને રાત્રે પાણીમાં પલાળી રાખવાથી અને સવારે ગાળીને પીવાથી યુરિનની નળીઓ સાફ થાય છે. હૂંફાળું પાણી, નાળિયેર પાણી અને બીલાનું શરબત પણ યુરિન ખોલવામાં મદદરૂપ થાય છે. જો સમસ્યા ચાલુ રહે અથવા બળતરા થતી હોય, તો ચોક્કસપણે ડૉક્ટરની સલાહ લો.
વારંવાર યુરિન થવાનું કારણ શું છે?
વારંવાર યુરિન થવાનું કારણ શરીરમાં વધારે પાણી, ચા-કોફી અથવા મૂત્રવર્ધક પીણાંનું વારંવાર પીણું, શરદી, ડાયાબિટીસ, યુટીઆઈ અથવા વધુ પડતું સક્રિય મૂત્રાશય હોઈ શકે છે. આયુર્વેદમાં, તેને વાત અને પિત્ત દોષોના વધારા સાથે સંકળાયેલું છે, જે મૂત્રાશયના કાર્યમાં અસંતુલનનું કારણ બને છે. વધુ પડતો તણાવ, ચિંતા અથવા ઊંઘનો અભાવ પણ આ સમસ્યાને વધારી શકે છે. જો આ સાથે બળતરા, દુખાવો અથવા થાક પણ અનુભવાય છે, તો તે કોઈ રોગની નિશાની હોઈ શકે છે અને ડૉક્ટરની સલાહ લેવી જરૂરી છે.
મુક્તપણે યુરિન ન કરી શકવાના કારણો શું છે?
મુક્તપણે યુરિન ન કરી શકવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે, જેમ કે યુરિનની નળીમાં અવરોધ, પથરી, યુટીઆઈ, પ્રોસ્ટેટ ગ્રંથિનું વિસ્તરણ (પુરુષોમાં)અથવા મૂત્રાશયના સ્નાયુઓની નબળાઈ. ઓછું પાણી પીવું, વારંવાર યુરિન રોકવો, વધુ પડતો મસાલેદાર ખોરાક ખાવો અથવા વધુ પડતો તણાવ પણ આના કારણો હોઈ શકે છે.