Cabinet History: લોકસભા ચૂંટણીના પરિણામો જાહેર થયા બાદ નરેન્દ્ર મોદી 9 જૂને સતત ત્રીજી વખત વડાપ્રધાન તરીકે શપથ લેશે. તેમની સાથે કેન્દ્રીય મંત્રીઓ પણ શપથ લેશે. કેન્દ્રીય કેબિનેટમાં ત્રણ પ્રકારના મંત્રીઓ હોય છે. કેબિનેટ મંત્રી, રાજ્ય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) અને રાજ્ય મંત્રી. આમાં કેબિનેટ મંત્રી સૌથી શક્તિશાળી છે.
કેબિનેટ મંત્રી પછી સ્વતંત્ર હવાલો ધરાવતા રાજ્ય મંત્રી બીજા ક્રમે આવે છે. રાજ્યમંત્રી ત્રીજા નંબરે આવે છે. ચાલો તમને જણાવીએ કે આ ત્રણેય મંત્રીઓની ફરજો શું છે અને શું તફાવત છે? ત્રણ મંત્રીઓની શું ભૂમિકા છે?
કેબિનેટ મંત્રી
જે સાંસદ સૌથી વધુ અનુભવી હોય છે, તેમણે કેબિનેટ મંત્રી બનાવવામાં આવે છે. કેબિનેટ મંત્રીઓ સીધા વડાપ્રધાનને રિપોર્ટ કરે છે. તેમને જે મંત્રાલય આપવામાં આવે છે તેની સંપૂર્ણ જવાબદારી તેમની પાસે હોય છે. એક કેબિનેટ મંત્રી એક કરતા વધુ મંત્રાલય પણ સંભાળી શકે છે. કેબિનેટ મંત્રીએ બેઠકમાં હાજરી આપવી ફરજિયાત છે. સરકાર કેબિનેટની બેઠકમાં તેના તમામ નિર્ણયો લે છે.
રાજ્યમંત્રી (સ્વતંત્ર પ્રભાર)
કેબિનેટ મંત્રી પછી રાજ્ય મંત્રી (સ્વતંત્ર હવાલો) આવે છે. તેઓ પણ સીધા વડાપ્રધાનને રિપોર્ટ કરે છે. તેમની પાસે મંત્રાલયની તમામ જવાબદારીઓ હોય છે. સ્વતંત્ર હવાલો ધરાવતા મંત્રીઓ કેબિનેટ મંત્રીને જવાબદાર નથી, પરંતુ કેબિનેટની બેઠકોમાં હાજરી આપતા નથી.
રાજ્યમંત્રી
રાજ્યમંત્રી ખરેખર કેબિનેટ મંત્રીને મદદ કરવા માટે બનાવવામાં આવે છે. તેઓ પીએમને નહીં પરંતુ કેબિનેટ મંત્રીને રિપોર્ટ કરે છે. એક કેબિનેટ મંત્રી હેઠળ એક કે બે રાજ્ય મંત્રી બને છે. તેઓ કેબિનેટ મંત્રીઓના નેતૃત્વમાં કામ કરે છે. કેબિનેટ મંત્રીની ગેરહાજરીમાં મંત્રાલયનું તમામ કામ જુએ છે.
કેબિનેટ શબ્દની ઉત્પત્તિ કઈ રીતે થઈ?
- કેબિનેટ શબ્દ ઇટાલિયન ગેબિનેટો પરથી આવ્યો છે, જે લેટિન કેપનામાંથી ઉદ્દભવ્યો છે.
- કેબિનેટ શબ્દનો અર્થ મંત્રીમંડળ થાય છે. સરકારના ઉચ્ચ સ્તરીય નેતાઓના જૂથને કેબિનેટ કહેવામાં આવે છે.
- કેબિનેટનો ઉપયોગ સોળમી સદીમાં કબાટ અથવા નાનો ઓરડો દર્શાવવા માટે થતો હતો. તેનો ઉપયોગ ખાસ કરીને ઉમદા અથવા રાજવી પરિવારોના ઘરોમાં થતો હતો.
- ઈંગ્લેન્ડ, ફ્રાન્સ અને ઈટાલી જેવા અન્ય સ્થળો પર કેબિનેટ શબ્દનો ઉપયોગ શરુ થયો.