ISRO Bahubali Rocket: ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ISRO) આજે 2 નવેમ્બર, 2025ના રોજ આંધ્રપ્રદેશના શ્રીહરિકોટા ખાતે આવેલા સતીશ ધવન સ્પેસ સેન્ટરથી વધુ એક ઐતિહાસિક સિદ્ધિ સ્થાપિત કરવા માટે તૈયાર છે. ISRO આજે દેશના સૌથી ભારે સંચાર ઉપગ્રહ CMS-03 ને અવકાશમાં મોકલવા માટેનું કાઉન્ટડાઉન શરૂ કરી રહ્યું છે.
આશરે 4,410 કિલોગ્રામ વજન ધરાવતો આ ઉપગ્રહ ભારતીય ભૂમિ પરથી લોન્ચ કરવામાં આવનાર અને જીઓસિંક્રોનસ ટ્રાન્સફર ઓર્બિટ (GTO) માં મૂકવામાં આવનાર સૌથી ભારે સંચાર ઉપગ્રહ હશે.
લોન્ચની વિગતો અને 'બાહુબલી' રોકેટ
CMS-03 ઉપગ્રહને આજે સાંજે 5:26 વાગ્યે દેશના સૌથી શક્તિશાળી રોકેટ લોન્ચ વ્હીકલ માર્ક 3-M5 (LVM3-M5) નો ઉપયોગ કરીને લોન્ચ કરવામાં આવશે.
'બાહુબલી' નામનું રહસ્ય
43.5-મીટર ઊંચું આ રોકેટ 4,000 કિલોગ્રામ સુધીના GTO પેલોડ અને 8,000 કિલોગ્રામના લો અર્થ ઓર્બિટ પેલોડને અવકાશમાં લઈ જવાની જબરદસ્ત ક્ષમતા ધરાવે છે. તેની આ અસાધારણ વહન ક્ષમતાને કારણે જ તેને 'બાહુબલી' નામ આપવામાં આવ્યું છે.
ભારતીય આત્મનિર્ભરતા
આ ત્રણ-તબક્કાનું રોકેટ - જેમાં લિફ્ટ-ઓફ બૂસ્ટર, લિક્વિડ પ્રોપેલન્ટ કોર, અને ક્રાયોજેનિક (C25) સ્ટેજનો સમાવેશ થાય છે - ISRO ને ઓછા ખર્ચે ભારે સંચાર ઉપગ્રહોને GTO માં લોન્ચ કરવા માટે સંપૂર્ણ આત્મનિર્ભરતા પ્રદાન કરે છે.
પાંચમી ઓપરેશનલ ફ્લાઇટ
CMS-03 નું આ લોન્ચિંગ LVM3-M5 ની પાંચમી ઓપરેશનલ ફ્લાઇટ છે. આ એ જ રોકેટ છે જેણે 2023 માં ચંદ્રયાન-3 જેવા મિશનોને સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કર્યા હતા, જેનાથી ભારત ચંદ્રના દક્ષિણ ધ્રુવની નજીક સફળતાપૂર્વક ઉતરાણ કરનાર પ્રથમ દેશ બન્યો હતો.
CMS-03 ઉપગ્રહનું મહત્વ
CMS-03 ભારતીય ભૂમિ સહિત વિશાળ દરિયાઈ વિસ્તારમાં સંચાર સેવાઓ પૂરી પાડશે.
- આ ઉપગ્રહ ભારતીય નૌકાદળ (Indian Navy) માટે કનેક્ટિવિટીમાં નોંધપાત્ર વધારો કરશે, જે વ્યૂહાત્મક એપ્લિકેશનોમાં સુધારો કરશે.
- તે ઉચ્ચ-ક્ષમતાવાળી બેન્ડવિડ્થ પણ પ્રદાન કરશે, જે દૂરના અને દુર્ગમ વિસ્તારોમાં ડિજિટલ ઍક્સેસ અને સંચાર સેવાઓને સુધારશે.
- આ ઉપગ્રહ નાગરિક એજન્સીઓને સંચાર અને મોનિટરિંગ કાર્યોમાં પણ મદદરૂપ થશે.
રોકેટને અવકાશયાન સાથે સંપૂર્ણપણે એસેમ્બલ કરીને લોન્ચ પેડ પર સંકલિત કરવામાં આવ્યું છે, અને સમગ્ર દેશની નજર આ ઐતિહાસિક લોન્ચિંગ પર ટકેલી છે.