યુનિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશન દ્વારા આયોજિત સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા (CSE) દ્વારા 24 વિવિધ સિવિલ સેવાઓ માટે UPSC પોસ્ટ્સ ભરવામાં આવે છે. લાખો ઉમેદવારોમાંથી માત્ર થોડા હજાર વિદ્યાર્થીઓ જ આ પરીક્ષા સફળતાપૂર્વક પાસ કરે છે. જો કે ત્યાં 23 જુદી જુદી સિવિલ સેવાઓ છે, સૌથી વધુ લોકપ્રિય સેવાઓ ભારતીય વહીવટી સેવાઓ (IAS), ભારતીય પોલીસ સેવા (IPS), ભારતીય મહેસૂલ સેવાઓ (IRS) અને ભારતીય વિદેશી સેવાઓ (IFS) છે. સફળ ઉમેદવારોને સેવાઓની ફાળવણી પરીક્ષામાં મેળવેલ રેન્કિંગ પર આધારિત છે. એકવાર સેવામાં પસંદ થયા પછી ઉમેદવારને તે સેવામાં વિવિધ પોસ્ટ્સ પર નિમણૂક કરવામાં આવે છે. સિવિલ સર્વિસ પરીક્ષા દેશની સૌથી અઘરી પરીક્ષાઓમાંની એક છે. દર વર્ષે લાખો યુવાનો તેને પાસ કરવાનો પ્રયાસ કરે છે, પરંતુ તેમાંથી માત્ર થોડા જ લોકોને સફળતા મળે છે. ઘણા યુવાનો યુપીએસસી પછી યુનિફોર્મ પહેરીને સેવા કરવાની ઇચ્છા ધરાવે છે, જેમાં તેમના ખભા પર સિતારા ચમકતા હોય છે. જો કે, સિવિલ સર્વિસીસમાં યુનિફોર્મ્ડ સર્વિસીસના અભાવને કારણે બહુ ઓછા યુવાનોને આ સપનું પૂરું થાય છે. આ લેખ દ્વારા અમે તમને સિવિલ સર્વિસીસમાં આવી સેવાઓ વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ. જેમાં ઉમેદવારને પહેરવા માટે યુનિફોર્મ મળે છે. જાણવા માટે આ સંપૂર્ણ લેખ વાંચો.
સિવિલ સર્વિસ પાસ કર્યા પછી ત્રણ પ્રકારની સેવાઓ મળે છે
સિવિલ સર્વિસિસમાં ત્રણ પ્રકારની સેવાઓ છે જે અખિલ ભારતીય સેવાઓ, ગ્રુપ A સિવિલ સર્વિસિસ અને ગ્રુપ B સિવિલ સર્વિસિસ છે. તેમાં અખિલ ભારતીય સેવાઓમાં IAS, IPS અને IFSની સેવાનો સમાવેશ થાય છે. જ્યારે ગ્રુપ A સિવિલ સર્વિસિસમાં 16 પ્રકારની સેવાઓ છે, જ્યારે ગ્રુપ B સિવિલ સર્વિસિસમાં 5 પ્રકારની સેવાઓ છે.
અખિલ ભારતીય સેવાઓ
1.IAS
2.IPS
3.IFS
ગ્રુપ A સેવાઓ
- ભારતીય વિદેશ સેવા (IFS)
- ભારતીય ઓડિટ અને એકાઉન્ટ્સ સર્વિસ (IAAS)
- ભારતીય સિવિલ એકાઉન્ટ્સ સર્વિસ (ICAS)
- ભારતીય કોર્પોરેટ લો સર્વિસ (ICLS)
- ભારતીય સંરક્ષણ એકાઉન્ટ્સ સર્વિસ (IDAS)
- ભારતીય સંરક્ષણ એસ્ટેટ સર્વિસ (IDES)
- ભારતીય માહિતી સેવા (IIS)
- ભારતીય ઓર્ડનન્સ ફેક્ટરી સેવા (IOFS)
- ભારતીય કોમ્યુનિકેશન્સ ફાઇનાન્સ સર્વિસ (ICFS)
- ભારતીય ટપાલ સેવા (IPoS)
- ભારતીય રેલવે એકાઉન્ટ્સ સર્વિસ (IRAS)
- ભારતીય રેલ્વે કર્મચારી સેવા (IRPS)
13.ભારતીય રેલ ટ્રાફિક સેવા (IRTS)
- ભારતીય મહેસૂલ સેવા (IRS)
- ભારતીય વેપાર સેવા (ITS)
- રેલવે પ્રોટેક્શન ફોર્સ (RPF)
ગ્રુપ બી સેવાઓ
- આર્મ્ડ ફોર્સીસ હેડક્વાર્ટર સિવિલ સર્વિસીસ
- ડેનિક્સ
- ડેનિપ્સ
- પુડુચેરી પોલીસ સેવા
- પુડુચેરી સિવિલ સર્વિસ
આ સેવાઓમાં યુનિફોર્મ ઉપલબ્ધ
ભારતીય પોલીસ સેવા
સિવિલ સર્વિસ પાસ કર્યા પછી ઉમેદવાર જ્યારે IPS એટલે કે ભારતીય પોલીસ સેવા અધિકારી બને છે ત્યારે તેને ખાકી યુનિફોર્મ મળે છે. આ અંતર્ગત ઉમેદવારને સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ નેશનલ પોલીસ એકેડમી, હૈદરાબાદમાં તાલીમ આપવામાં આવે છે. ત્યારબાદ ઉમેદવારને પોલીસમાં વરિષ્ઠ પદ પર નિયુક્ત કરવામાં આવે છે. આ કામની શરૂઆત ખભા પરના સ્ટારથી થાય છે.
ભારતીય મહેસૂલ સેવા
ભારતીય મહેસૂલ સેવામાં પણ ઉમેદવારને ખાકી યુનિફોર્મ પહેરવાની તક મળે છે. ખરેખર ભારતીય મહેસૂલ સેવામાં બે પ્રકારની સેવાઓ છે, જેમાં એક આવકવેરો છે અને બીજી કસ્ટમ અને ડ્યુટી એક્સાઇઝ છે. આ સેવા હેઠળ કસ્ટમમાં સફેદ યુનિફોર્મ અને ડ્યુટી એક્સાઇઝમાં ખાકી યુનિફોર્મ પહેરવાની તક છે. બંને વિભાગોમાં વરિષ્ઠ પદોની ભરતી કરવામાં આવે છે અને આયાત અને નિકાસ પર દેખરેખ રાખવા સંબંધિત કાર્યો છે.
રેલવે સુરક્ષા દળ
રેલવે પ્રોટેક્શન ફોર્સમાં પણ ઉમેદવારને યુનિફોર્મ પહેરવાની તક મળે છે. તેમાં પણ વરિષ્ઠ પદો પર ભરતી કરવામાં આવે છે. આ સેવામાં ઉમેદવારે રેલ્વે સુરક્ષા સંબંધિત બાબતોને સંભાળવાની હોય છે. આ સાથે રેલવેમાં થતા ગુનાઓ પર પણ અંકુશ મેળવવો પડશે. યુનિફોર્મની સાથે રેલવેમાં રસ ધરાવતા ઉમેદવારો આ સેવા પસંદ કરે છે.
ડેનિપ્સ
DANIPS એટલે દિલ્હી, આંદામાન-નિકોબાર, લક્ષદ્વીપ, દમણ-દીવ અને દાદર-નગર હવેલી પોલીસ સેવા. આ સેવા હેઠળ તમને ઉપરોક્ત સ્થળોએ સેવા કરવાની તક મળે છે. આ સેવા પોલીસની છે. જેમાં વરિષ્ઠ હોદ્દા પર પોસ્ટ કરવામાં આવે છે. જોકે આ સેવામાં પોલીસના યુનિફોર્મ પર IPSને બદલે Danips લખવામાં આવે છે. ઉપરાંત ડેનિપ્સ અધિકારીઓ પાસે IPS અધિકારીઓ કરતાં ઓછી સત્તા છે.
પુડુચેરી પોલીસ સેવા
પુડુચેરી પોલીસ સેવા ઉમેદવારોને યુનિફોર્મ પહેરવાની તક પણ આપે છે. આ સેવા ફક્ત પુડુચેરી માટે છે, જે યુપીએસસી દ્વારા પસંદ કરવામાં આવે છે.